Waterturbine bij Fort Pannerden levert duurzame energie

Kansrijk plan om van het gas af te komen

Een verticale watermolen, die als energieturbine de kop van een krib in de Waal vervangt. Het is het nieuwste van een krib in de Waal vervangt. Het is het nieuwste idee om Fort Pannerden van duurzame energie te idee om Fort Pannerden van duurzame energie te voorzien. Er wordt al enkele jaren nagedacht over groene energie voor het fort en dit voorstel lijkt een stuk kansrijker dan een eerder plan. Fort, gemeente en provincie zoeken naar de beste methode om een energieverslindend gebouw als deze erfgoedlocatie te verduurzamen. Als kwartiermaker werd daarvoor Utrechter Bart van der Ree aangetrokken, als consultant in de wereld van groene energie.

Op erfgoedlocaties loop je vaak tegen dezelfde zaken aan. Slecht geïsoleerde gebouwen, waar windmolens en zonnepanelen niet mogelijk zijn omdat ze niet passen bij het monumentale karakter en het landschap'', zegt Van der Ree. Ook biomassa viel af. ,,Dat zou vanuit de geschiedenis best bij het fort passen: hout sprokkelen in de uiterwaarden. Maar het rendement is te laag en het zou een te groot beslag op vrijwilligers leggen.

Drijvende windturbines

Blijft de beschikbaarheid van water over, op de splitsing van twee rivieren. Het leverde twee jaar geleden het idee op om met drijvende waterturbines op de Waal te gaan werken. Maar ook dat idee sneefde: tussen de kribben staat te weinig stroming en turbines in de vaargeul was voor rivierbeheerder Rijkswaterstaat absoluut not done. Waarna het plan voor een vaste waterturbine op de kop van een krib ontstond. Van der Ree: ,,Iets waar in Nederland al een jaar of tien over wordt nagedacht. Maar het is nooit tot een echt project in uitvoering gekomen." Maar de techniek is de laatste jaren een stuk innovatiever geworden, waarbij een 'nieuwe generatie waterkrachtturbines' is ontwikkeld. En waarbij ook het grootste minpunt kan worden ontweken: vissterfte. ,,We mogen in Nederland een bepaald maximum aan vissen dood laten gaan door waterkrachtcentrales. Dat quotum is al lang bereikt, dus moesten we iets bedenken waardoor vrijwel geen vis meer het loodje legt." En dat zijn volgens Van der Ree de langzaam draaiende, verticale schoepen. De schoepen van de aloude watermolen een kwartslag gedraaid tot een roer. Het apparaat is ontwikkeld door het Arnhemse bedrijf Deep-Water Energy en heeft de naam Oryon Watermill gekregen. Qua omvang: het is grofweg 5 meter hoog en kent een diameter van 6 meter. ,,Voor ons is dit dé doorbraak, om bij Fort Pannerden - het liefst op twee kribben - aan de slag te kunnen'', zegt Van der Ree.

Belangrijkste potentiële hobbel daarbij is nog steeds Rijkswaterstaat. Van der Ree: ,,Die organisatie is enerzijds welwillend, maar anderzijds ook heel voorzichtig en kritisch. En dat snap ik ook wel. Het gaat om dé vaarweg van Nederland, met allerlei veiligheidskwesties. Maar ik ben blij dat ze graag mee willen doen." De komende maanden worden detailberekeningen op het plan losgelaten en wordt gehoopt op een definitief 'ja' vanuit Rijkswaterstaat. De aanlegkosten bedragen om en nabij de 1 miljoen euro, per Oryon Watermill. Omdat de waterstroom net onder het gemiddelde waterpeil behoorlijk constant is, wordt verwacht dat één of twee turbines tezamen voldoende elektriciteit opleveren. Als Fort Pannerden - zoals uiteindelijk gepland - van het gas af gaat, is jaarlijks een kleine 100.000 kWh voor het complex nodig. Dat is omgerekend het verbruik van zo'n dertig woningen. Van der Ree is meer dan hoopvol. ,,We moeten toch een keer de stap maken. En dit zou een prachtig proefproject zijn, want er zijn zoveel meer kribben in de Waal te gebruiken."